Controverses rond de canon

Wat is de kern van onze gemeenschap? Hoe zijn onze manieren? Aan welke omgangsvormen en gedragingen zijn wij gehecht? Wie zijn 'wij' eigenlijk?

Het antwoord op dit soort zorgelijke vragen wordt vaak gezocht in het defini n van een vaste kern van cultureel erfgoed. De gedachte is dat een historische canon houvast biedt in een tijdperk van globalisering, schaalvergroting en de dreiging van fundamentalisme. Daarom heeft de Minister van Onderwijs een Commissie Ontwikkeling Nederlandse Canon ingesteld, die in oktober 2006 haar eindrapport heeft uitgebracht. Nederlanders zouden aan de hand van een canon beter weten waar ze hun culturele continu it en historische inspiratie kunnen vinden. Ook nieuwkomers en inburgeraars begrijpen dan waar het in Nederland om draait.

Deze gang van zaken is niet zo vanzelfsprekend als het lijkt. Hebben Nederlanders wel een canon nodig? Voor wie is die precies bedoeld? En wie stelt de inhoud daarvan vast? Is het in een tijdperk van globalisering wel verstandig vast te houden aan een nationale historische canon? In discussies over 'teloorgegane' kaders krijgt een canon al gauw een cultuurpessimistische teneur.

Toch zijn niet alle pogingen om tot gemeenschappelijke waarden of tot culturele coherentie te komen verkrampt of defensief. Er worden ook nieuwe canons ontwikkeld om een dialoog met buitenstaanders te bevorderen. Zo kan het denken over politieke en culturele waarden leiden tot het verkennen van de grenzen van tolerantie.